Πανηγυρικός λόγος για την Εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου
από τον κ. Παύλο Ταγτεβερενίδη Διευθυντή του Μουσικού Σχολείου Πτολεμαΐδας
25η Μαρτίου
Η 25η Μαρτίου αποτελεί για τον Ελληνισμό διπλή γιορτή. Ανέκαθεν ως έθνος μας ικανοποιούσε να συγχρονίζουμε γεγονότα, ώστε να τα γιορτάζουμε ταυτόχρονα, επισημότερα και λαμπρότερα. Για αυτό, σήμερα ως χριστιανοί γιορτάζουμε τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, την ημέρα κατά την οποία ο αρχάγγελος Γαβριήλ παρουσιάζεται στην Παρθένο Μαρία και της μεταφέρει το χαρμόσυνο νέο για την επικείμενη γέννηση του Υιού του Θεού. Και ως Έλληνες, στο πλαίσιο του προαναφερθέντος συγχρονισμού και ενισχύοντας ακόμη περισσότερο αυτήν την ευλογημένη ημέρα, γιορτάζουμε τη στιγμή που οι πρόγονοί μας επέλεξαν, για να υψώσουν το λάβαρο της επανάστασης εναντίον των Τούρκων, παρόλο που στην πραγματικότητα ο ηρωικός εκείνος αγώνας είχε ήδη αρχίσει αρκετές ημέρες νωρίτερα.
Η εθνική διάσταση της 25ης Μαρτίου έχει να κάνει με τον αγώνα και τη θέληση για την κατάκτηση της εξωτερικής ελευθερίας και ανεξαρτησίας, για τη δημιουργία ενός ελεύθερου και ανεξάρτητου ελληνικού κράτους ύστερα από εκατοντάδες χρόνων σκλαβιάς. Η θρησκευτική διάσταση εκτείνεται προς τον αγώνα του κάθε χριστιανού, του κάθε ανθρώπου, να απαλλαχτεί από το ζυγό της αμαρτίας και να ελευθερωθεί ψυχικά.
Παραλείποντας τα αμιγώς ιστορικά γεγονότα της επανάστασης του 21 αξίζει να εμβαθύνουμε και να εστιάσουμε σε δύο σημαντικότατες διαστάσεις τους. Η πρώτη σχετίζεται στενά με το αγνό ιδεώδες και τη γνήσια δίψα των επαναστατών για λευτεριά· με την απαράμιλλη αυτοθυσία τους και την πλήρη απαξίωση του θανάτου ως πιθανής κατάληξης· με το ότι αψήφησαν όχι λόγω άγνοιας, αλλά πλήρως ενσυνείδητα τις τότε συνθήκες, που μόνο ευνοϊκές για εκείνους δεν μπορούσαν να χαρακτηριστούν·με το ότι κατάφεραν υπερβάλλοντας τους ίδιους τους εαυτούς τους να τολμήσουν να αποτινάξουν τα δεσμά της υποδούλωσης, πράγμα που απαγορευόταν ρητά και αυστηρά από την τότε συντηρητική Ευρώπη του Μέτερνιχ και της Ιερής Συμμαχίας και να οδηγήσουν στην ήττα μια στρατιωτική και πληθυσμιακή υπερδύναμη της εποχής, που οι Ευρωπαίοι φοβόντουσαν ή δίσταζαν να αμφισβητήσουν· με το ότι πολέμησαν μέχρι τέλους, ώστε να παραδώσουν στους κατοπινούς ένα, έστω και μικρό, αλλά ελεύθερο κράτος ως βάση για τη μελλοντική επέκταση και ισχυροποίησή του· με το ότι έχυσαν κυριολεκτικά το αίμα τους όχι για αφηρημένα ιδανικά και απροσδιόριστες ανησυχίες, αλλά για την απαγκίστρωση από τον τουρκικό ζυγό, αλλά και από την εξουσία και τις αυθαιρεσίες κάποιων κοτζαμπάσηδων ή προεστών· με το ότι τελικά κατόρθωσαν να συγκροτήσουν το ελληνικό έθνος σε υποκείμενο της ιστορίας του και να το εντάξουν οριστικά και αμετάκλητα στη σύγχρονη χορεία των πολιτισμένων κρατών.
Η δεύτερη διάσταση των ιστορικών γεγονότωντης εποχής, που καλούμαστε να θυμόμαστε ως αξιομνημόνευτη, αναφέρεται στην παραλίγο τραγική κατάληξη του αγώνα λόγω των εμφύλιων πολέμων και των ατέρμονων εσωτερικών διαφωνιών. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης, ήδη από το 1823 και μετά, αυτοί οι ηρωικοί άνθρωποι της γενιάς εκείνης ήταν οι ίδιοι που φανέρωσαν πολύ γρήγορα ολέθριες αδυναμίες, υπέπεσαν σε σοβαρά σφάλματα και ενεπλάκησαν σε ατελείωτες προσωπικές διαμάχες, λεκτικές και εμπόλεμες. Οι σφοδρές συγκρούσεις ανάμεσα στους πολιτικούς και στους στρατιωτικούς ηγέτες της επανάστασης και ο τρομακτικός αυτός εθνικός διχασμός, διαχρονική μάστιγα στην πλούσια ιστορία μας, με νοσηρό λάφυρο την επικείμενη ανάληψη της εξουσίας σε μια πατρίδα που ακόμα δεν είχε ελευθερωθεί, λίγο έλειψαν να ακυρώσουν όλη την προηγούμενη υπερπροσπάθεια οδηγώντας αυτό το ηρωικό εθνικό εγχείρημα ένα βήμα πριν από την οριστική αποτυχία του και την επιστροφή στην πολύ πρόσφατη σκλαβιά. Από αρχαιοτάτων χρόνων μας χαρακτηρίζει ως έθνος, δίπλα στην παντοτινή αρετή της ασύγκριτης τόλμης και της έμφυτης λαχτάρας για ελευθερία, το χρόνιο ελάττωμα της εμφύλιας διχόνοιας και της αδυναμίας επίτευξης ομόνοιας. Τελικά, χάρη στην επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, όπως αποτυπώθηκε κυρίως στην κρίσιμη ναυμαχία του Ναβαρίνου το 1827, οι επαναστατικές εστίες, που είχαν σχεδόν σβήσειλόγω της προέλασης του αιμοσταγούς Ιμπραήμ και του τουρκοαιγυπτιακού στρατού, αναζωπυρώθηκαν και ο αγώνας συνεχίστηκε με τη γνωστή αίσια κατάληξη.
Σήμερα, 199 χρόνια μετά από την ηρωική αφύπνιση του 1821, οφείλουμε περισσότερο από κάθε άλλη φορά και από κάθε άλλη επέτειο να οδηγήσουμε τη σκέψη μας στο παρελθόν. Όχι απλώς για να το προσεγγίσουμε με την υποχρεωτική έννοια της ημέρας και με την τυπική πρόθεση της επιφανειακής προσέγγισης, αλλά για να επισημάνουμε τις ευθύνες που μας αναλογούν από τις παρακαταθήκες των προγόνων μας και για να διατηρούμε αναλλοίωτα τα πολύτιμα και διαχρονικά διδάγματα ζωής που μας έχουν κληροδοτήσει. Όχι μόνο για να νιώσουμε εθνικά υπερήφανοι και ιστορικά δικαιωμένοι ή για να οσφριστούμε το μουσειακό άρωμα της ημέρας, αλλά για να διαπιστώσουμε και να αναγνωρίσουμε ότι οι άνθρωποι που σήμερα τιμούμε, δε λαχταρούσαν μόνο τη γέννηση ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Αντίθετα, αγωνίστηκαν μέχρι θανάτου για κοινά, πανανθρώπινα και υπερχρονικά ιδανικά, όπως είναι η ουσιαστική χειραφέτηση, ο αληθινός εκσυγχρονισμός των θεσμών, η κατάκτηση της κοινωνικής δικαιοσύνης, η επίτευξη μιας πλατύτερης κοινότητας απαλλαγμένης από χειραγωγημένες συνειδήσεις και κοσμοθεωρίες παρακμής, όπως φαίνεται ξεκάθαρα στις πάλλουσες διακηρύξεις του Ρήγα Φεραίου, στο συγκινητικό κάλεσμα του Υψηλάντη, στις εμπεριστατωμένες αναλύσεις του Κοραή, στα παιδευτικά απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, στις θρυλικές εμψυχώσεις του Κολοκοτρώνη. Και επιπλέον, για να αναρωτηθούμε με ισχυρή δοσολογία αυτοκριτικής και με υψηλό αίσθημα ευθύνης εάν και κατά πόσον έχουμε όντως διασφαλίσει την ανεξαρτησία μας σε όλες τις εκφάνσεις ή μήπως συνεχίζουμε να κρατούμε αδικαίωτη ή ανολοκλήρωτη την επανάσταση του 21 και κάθε άλλον μεγάλο αγώνα του παρελθόντος…
